Przewodnik po aminokwasach

Aminokwasy są bazą całego życia na Ziemi. Jako molekularne cegiełki białek, są konieczne do zapewnienia niezbędnych funkcji życiowych. Złożone głównie z węgla, wodoru, azotu i tlenu, aminokwasy składają się w różne sekwencje, tworząc białka. Poza ich wiodącą rolą w budowaniu białek kolagenu i tkanki mięśniowej, aminokwasy są nieodzowne przy bardzo wielu funkcjach ciała. Są wymagane do produkcji pewnych neuroprzekaźników, jak również enzymów służących do trawienia żywności oraz innych procesów biochemicznych, jak naprawa tkanek, detoksykacja, produkcja materiału genetycznego, hormonów i wielu, wielu innych.  Aminokwasy i białka stanowią ok. 75% suchej masy ciała ludzkiego.

Pomimo niemal nieograniczonej ilości możliwych kombinacji i ponad 500 sklasyfikowanych aminokwasów, wszystkie organizmy na Ziemi składają się z zaledwie 20 aminokwasów. Wszystkie aminokwasy posiadają „szkielet” składający się z centralnego atomu węgla (C), grupy aminowej (-NH2), grupy karboksylowej (-COOH) i atomu wodoru. Wszystkie inne grupy są zwane łańcuchami bocznymi lub grupami R. Te grupy boczne determinują tożsamość każdego aminokwasu. Pojedyncze aminokwasy łączą się w peptydy, a następnie w różne struktury, tworząc białka.

Istnieją 22 aminokwasy tworzące białka, lecz tylko 20 z nich jest zakodowanych w uniwersalnym kodzie genetycznym. Pozostałe dwa (selenocysteina i pirolizyna) wchodzą w skład białek tylko poprzez działanie unikalnych mechanizmów. Te 20 aminokwasów jest zgrupowane w 3 kategoriach: endogenne, egzogenne i warunkowo niezbędne.

Dalsze zagadnienia uwzględnione w tym przewodniku obejmują:

• aminokwasy endogenne

• aminokwasy egzogenne

• warunkowo niezbędne aminokwasy

• aminokwasy rozgałęzione

• wolne aminokwasy

• inne aminokwasy o wartości odżywczej

NOW^® jest numerem #1 w kategorii „Aminokwasy” (SPINSscan Natural data 2016). oferujemy szeroki wybór suplementów aminokwasowych w kapsułkach, kapsułkach wegetariańskich, tabletkach, formach płynnych i proszkach. NOW stosuje tylko naturalne formy “L” aminokwasów, żadnych syntetycznych form “D” lub “DL”. Poza pewnymi kombinacjami aminokwasów w suplementach, aminokwasy NOW są biodostępnymi wolnymi aminokwasami.

Przewodnik po aminokwasach

Aminokwasy egzogenne

Aminokwasy egzogenne (niezbędne) to te, których ciało ludzkie nie potrafi syntetyzować; zawsze są dostarczane z pokarmem. Jest 9 aminokwasów egozgennych. Przez Akademię Nauk została ustalona dzienna dawka aminokwasu niezbędnego RDA= 4,993 mg (około 5 gramów) dla osób dorosłych i starszych; sportowcy wyczynowi i osoby uprawiające sporty wytrzymałościowe mogą wymagać podwojenia tej dawki.

L-Histydyna

Histydyna jest ważna dla wzrostu i naprawy tkanek, utrzymywania osłonki mielinowej chroniącej komórki nerwowe, eliminacji metali ciężkich, produkcji czerwonych i białych ciałek krwi i produkcji histaminy, która jest ważna dla układu odpornościowego i regulacji funkcji jelit.

L-Izoleucyna

Jedna z trzech aminokwasów rozgałęzionych (BCAAs), izoleucyna jest konieczna do podtrzymywania energii i odpowiedniego poziomu glukozy oraz produkcji hemoglobiny. Jak wiele aminokwasów, izoleucyna jest popularna wśród entuzjastów fitnessu ze względu na swoją rolę w regeneracji tkanek i produkcji energii.

L-Leucyna

Kolejny z trzech aminokwasów rozgałęzionych (BCAAs). Leucyna wspomaga wzrost mięśni i regenerację kości, skóry i tkanki mięśniowej. Leucyna bierze także udział w produkcji hormonu wzrostu (GH).

L-Lizyna

Jeden z ważniejszych aminokwasów, integralny składnik białek. Lizyna jest konieczna dla utrzymywania właściwego bilansu azotowego, co sprawia, że jest popularna wśród entuzjastów fitnessu. Lizyna pomaga w aborpcji wapnia i bierze udział w produkcji kilku ważnych czynników jak przeciwciała, hormony i enzymy.

L-Metionina

Ten niezbędny aminokwas zawierający siarkę jest ważny dla odtruwania wątroby. Metionina jest potrzebna do produkcji kreatyny, choliny i wymiataczy wolnych rodników. Jest także prekursorem SAMe (S-adenozylometioniny).

L-Fenyloalanina

Poza innymi jej funkcjami w ciele, fenyloalanina jest przede wszystkim używana przez organizm do produkcji L-tyrozyny, innego znaczącego aminokwasu koniecznego do produkcji dwóch ważnych neuroprzekaźników, dopaminy i noradrenaliny. Tym sposobem fenyloalanina bierze udział w funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego.

L-Treonina

L-Treonina jest prekursorem aminokwasów L-seryny i glicyny i odgrywa ważną rolę w utrzymywaniu właściwej równowagi białkowej oraz produkcji białek strukturalnych, jak kolagen i elastyna. System odpornościowy używa treoniny do produkcji przeciwciał.

L-Tryptofan

Wielu ludzi zna tryptofan jako związek chemiczny występujący w indyku, obwiniany za poobiednią senność (prawdziwą przyczyną jest zwykle przejedzenie). Tryptofan jest używany przez mózg do produkcji serotoniny, neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za relaksację, jest także prekursorem hormonu melatoniny, która jest odpowiedzialna za zdrowy, normalny sen. Aminokwas ten bierze udział również w wielu innych procesach, włączając w to syntezę białek.

L-Walina

Trzeci aminokwas rozgałeziony (poza izoleucyną i leucyną). Walina jest konieczna do regeneracji tkanek, utrzymywania właściwego bilansu azotowego i metabolizmu tkanki mięśniowej.

Aminokwasy endogenne

Aminokwasy endogenne mogą być syntetyzowane przez organizm ludzki z materiałów obecnych w ciele i nie muszą być dostarczane z pokarmem. Są cztery aminokwasy endogenne.

L-Alanina

Ten aminokwas jest popularny wśród entuzjastów fitnessu, ponieważ pomaga chronić przeciwko gromadzeniu się pewnych szkodliwych substancji produkowanych w mięśniach podczas ćwiczeń aerobowych. Alanina jest także używana przez organizm do produkcji glukozy i jest niezbędna do regulacji wydzielania insuliny.

L-Asparagina

Asparagina wyróżnia się jako pierwszy aminokwas, który został wyizolowany przez naukowców z-tak, zgadłeś, ze szparagów. Ten aminokwas wywiera efekt równoważący na ośrodkowy układ nerwowy i jest ważny dla zdrowego funkcjonowania wątroby.

Kwas L-Asparaginowy

Ten aminokwas endogenny odgrywa istotną rolę w wielu procesach zachodzących w ciele. Pomaga w usuwaniu nadmiaru amoniaku i poprawia wytrzymałość, co jest ważne dla osób aktywnych. Kwas asparaginowy bierze udział w produkcji inozytolu, nukleotydów (kwas rybonukleinowy (RNA) i dezoksyrbonukleinowy (DNA)) i nukleozydów (ATP-adenozynotrifosforan). Jest także neuroprzekaźnikiem.

Kwas L-Glutaminowy

Kwas glutaminowy pozbawia amoniak toksyczności poprzez odebranie mu atomu azotu w procesie tworzenia aminokwasu glutaminy. Glutamina występuje w dużych ilościach we krwi i odgrywa ważną rolę w metabolizmie węglowodanów. Kwas glutaminowy jest klasyfikowany jako neuroprzekaźnik pobudzający, ponieważ zwiększa aktywność neuronów w ośrodkowym układzie nerwowym.

Warunkowo niezbędne aminokwasy

Ciało zwykle jest w stanie wyprodukować aminokwasy warunkowo niezbędne i nie potrzebuje czerpać ich z pożywienia. Jednak w pewnych sytuacjach jak np. choroba lub wypadek, ciało wymaga większych ilości aminokwasów warunkowo niezbędnych i potrzebuje dostarczenia ich w diecie. Jest siedem aminokwasów warunkowo niezbędnych.

L-Arginina

Ten aminokwas jest ważny dla zdrowego funkcjonowania układu odpornościowego i odtruwania wątroby. Arginina jest prekursorem tlenku azotu (NO), cząsteczki rozszerzającej naczynia krwionośne. NO jest czynnikiem ważnym dla endotelium, warstwy komórek wyścielających wewnętrzną powierzchnię naczyń krwionośnych.

Arginina jest istotnym czynnikiem w metabolizmie mięśni poprzez swoją rolę w utrzymywaniu odpowiedniego bilansu azotowego; obecna jest także w skórze i tkance łącznej, gdzie bierze udział w regeneracji.

L-Cysteina

Ten aminokwas zawierający siarkę jest konieczny do produkcji glutationu, silnego przeciwutleniacza biorącego również udział w procesie detoksyfikacji. Cysteina jest potrzebna do produkcji kolagenu, pomaga regulować strukturę i elastyczność skóry.

L-Glutamina

Określana także jako “paliwo dla mózgu”, glutamina szybko przekracza barierę krew-mózg i może być użyta w mózgu jako alternatywne źródło energii. Bierze udział w utrzymywaniu odpowiedniego pH ciała. Jest aminokwasem najczęściej występującym w tkance mięśniowej, co czyni ją popularnym i ważnym dodatkiem do diety osób aktywnych.

L-Tyrozyna

Tyrozyna jest ważna dla nastroju z racji pełnienia roli prekursora neuroprzekaźników dopaminy i noradrenaliny. Jest także składnikiem aktywnych hormonów tarczycy i wspiera zdrowe funkcjonowanie tarczycy.

L-Glicyna

Glicyna jest większą częścią puli aminokwasowej, jest używana przez organizm do produkcji aminokwasów endogennych. Szybko przetwarzana do kreatyny, jest także niezbędna do produkcji glutationu i hemoglobiny. Ważna również dla funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego.

L-Prolina

Prolina odgrywa ważną rolę w utrzymywaniu zdrowej skóry, naczyń krwionośnych, tkanki łącznej, mięśnia sercowego. Jest szczególnie ważna dla procesu zdrowienia.

L-Seryna

Seryna znajduje się w białkach mózgu i osłonce mielinowej. Uczestniczy w metabolizmie kwasów tłuszczowych i jest potrzebna dla zdrowego funkcjonowania układu odpornościowego.

Aminokwasy rozgałęzione

Aminokwasy niezbędne: Leucyna, Izoleucyna i Walina są wymieniane jako aminokwasy rozgałęzione (BCAAs). Ta grupa aminokwasów stanowi około 35% aminokwasów egzogennych w białkach mięśni i 40% wymaganych w diecie. Pełnią decydującą rolę w syntezie białek mięśniowych i wspierają procesy naprawcze w mięśniach. Dokładnie opisane są w dziale „Aminokwasy egzogenne”.

Wolne aminokwasy

Wolne aminokwasy to pojedyncze aminokwasy, które są już w postaci częściowo strawionej i są gotowe do wykorzystania przez organizm. Wiele produktów, szczególnie mieszanki aminokwasów, zawierają całe białka i duże peptydy (łańcuchy aminokwasów), które ciało musi rozłożyć do mniejszych peptydów i pojedynczych aminokwasów, ażeby móc je wykorzystać. Dla lepszej przyswajalności i większej aktywności biologicznej szukaj pojedynczych, wolnych aminokwasów.

Inne aminokwasy posiadające wartość odżywczą

Jak powiedziano wyżej,istnieje ponad 500 sklasyfikowanych aminokwasów poza egzogennymi,endogennymi i warunkowo niezbędnymi.Chociaż te mogą nie być niezbędne z punktu widzenia klasyfikacji,wiele z nich jest bardzo ważnych dla zdrowia i dobrego samopoczucia.

5-HTP

5-Hydroksytryptofan (5-HTP) jest naturalnie występującym aminokwasem, który jest niezbędnym półproduktem w biosyntezie serotoniny i melatoniny z tryptofanu. Ze względu na swoją rolę w biosyntezie neuroprzekaźników, 5-HTP pomaga w utrzymywaniu pozytywnego nastroju.

L-Ornityna

Wraz z argininą i karnityną, ornityna pomaga regulować kompozycję ciała poprzez swoją rolę w produkcji hormonu wzrostu. Wspiera zdrowie układu odpornościowego i, jak wiele aminokwasów, bierze udział w procesie regeneracji tkanek. Ornityna jest ważna dla utrzymywania odpowiednich poziomów argininy i tym samym dla produkcji NO.

L-Cytrulina

Cytrulina wspiera neutralizację amoniaku. Odgrywa także rolę w funkcjonowaniu układu odpornościowego i produkcji energii.

L-Karnityna

Karnityna jest bliżej spokrewniona z witaminami B niż aminokwasami, ale ponieważ jej struktura jest bliższa strukturze aminokwasów, została skategoryzowana jako aminokwas. Karnityna jest popularna wśród entuzjastów fitnessu, pomaga utrzymywać właściwą masę ciała poprzez swoją rolę w transporcie kwasów tłuszczowych do mitochondriów komórkowych w celu produkcji energii, najważniejsze źródło energii dla mięśni nie będących w ruchu.

Acetylo-L-Karnityna

Acetylo-L-Karnityna (ALCAR) jest pochodną karnityny, która odgrywa rolę w metabolizmie tłuszczów. Jest ważna dla zdrowia ośrodkowego układu nerwowego, wspomaga produkcję acetylocholiny i chroni przez uszkodzeniami spowodowanymi utlenianiem.

L-Karnozyna

Złożona z aminokwasów alaniny i histydyny, karnozyna jest znana ze swoich możliwości wymiatania wolnych rodników i może pełnić funkcję neuroprzekaźnika.

N-Acetylocysteina (NAC)

Stabilniejsza wersja aminokwasu cysteiny, NAC jest niezwykle istotna dla szybkiego zaopatrywania ciała w przeciwutleniacz komórkowy glutation. Jest ważna dla osób aktywnych, ponieważ chroni komórki przed stresem oksydacyjnym wywołanym ćwiczeniami fizycznymi.

GABA

GABA (Kwas gamma-aminomasłowy) jest niebiałkowym aminokwasem pełniącym rolę neuroprzekaźnika w mózgu. GABA jest naturalnie produkowany przez ciało, a jego obecność w ośrodkowym układzie nerwowym może wspomagać zrelaksowanie i osłabiać napięcie nerwowe.

Glutation

Podobnie jak karnityna, glutation nie jest w zasadzie aminokwasem; jest tripetydem produkowanym przez ciało z cysteiny, glicyny i kwasu glutaminowego. Jest jednym z najsilniejszych neutralizatorów wolnych rodników i jedynym, który może podlegać recyklingowi w celu kolejnego użycia.

GPLC (Glicynowy Propionyl-L-Karnityny)

Ten wyspecjalizowany składnik odżywczy łączy formę karnityny z glicyną. Wzmacnia produkcję tlenku azotu (NO) i poprawia przepływ krwi. GPLC szczególnie efektywnie wspiera funkcjonowanie układu krążenia.

S-Adenozylometionina (SAMe)

SAMe jest naturalnie występującym składnikiem, który jest niezbędny do wielu reakcji biochemicznych jak detoksyfikacja, tworzenie aktywnych koenzymów z witamin, utrzymywanie normalnego nastroju, a także dla zdrowia stawów.

L-Teanina

Teanina jest aminokwasem przeciwstresowym znajdującym się w zielonej herbacie, który powoduje relaksację bez senności i wspomaga zdrowe funkcje poznawcze. Wspiera także zdrowe funkcjonowanie układu krążenia poprzez swoje działanie relaksujące.

Tauryna

Tauryna jest klasyfikowana jako kwas sulfonowy, ale jest powszechnie uważana za aminokwas. Jest konieczna dla zdrowia układu krążenia i nerwowego, jak również jest głównym składnikiem żółci. Spotykana w większości tkanek.

Beta-Alanina

W przeciwieństwie do większości aminokwasów, beta-alanina nie jest używana do syntezy białek i enzymów. Jest popularna wśród entuzjastów fitnessu z powodu swojej roli jako prekursor peptydu karnozyny, który jest stosowany w celu opóźniania zmęczenia i poprawiania efektów ćwiczeń budujących mięśnie.